Quá dài để đọc? Đây là những ý chính của bài viết này: - Lĩnh vực xe công nghệ tại Việt Nam với doanh thu gần 2,4 tỷ USD vào năm 2021 và tỷ lệ tăng trưởng trung bình khoảng 30-35% mỗi năm từ năm 2015 đến nay. - Nhiều hãng xe công nghệ mới ra đời đang cạnh tranh thị phần với các công ty đã có uy tín trong khi những đơn vị này đang cố gắng mở rộng mạng lưới bằng cách tham gia vào các ngành như giao nhận thực phẩm và hàng hóa, và dịch vụ mua sắm. - Bắt đầu từ tháng 4 năm 2020, Nghị định số 10 (về điều kiện kinh doanh vận tải bằng ô tô) đã chính thức có hiệu lực. Điều này đánh dấu sự kết thúc của một cuộc tranh luận kéo dài nhiều năm về việc phân định các mô hình taxi công nghệ và mở ra cơ hội phát triển cho ngành taxi tại Việt Nam. Các công ty cung cấp phần mềm ứng dụng để hỗ trợ kết nối vận chuyển hoạt động chủ động chọn mô hình kinh doanh phù hợp để đảm bảo tuân thủ Điều 35 của Nghị định số 10. Từ đó, các doanh nghiệp có thể chọn là nhà cung cấp phần mềm ứng dụng để hỗ trợ kết nối vận chuyển hoặc đơn vị vận tải.
Cách mọi người gọi xe đã thay đổi ở các thành phố trên toàn thế giới. Khách hàng không cần gọi điện thoại, mang theo tiền mặt và “trao thân” cho những tài xế trong nghi ngờ…Ngày nay, khách hàng không cần tìm điểm taxi, xe tải hay xe ôm gần nhất – họ có thể liên lạc với tài xế thông qua ứng dụng và đặt chuyến đi bất kể khoảng cách và thời gian nào. Ứng dụng đặt xe đã mang lại nhiều lợi ích: an toàn, tiện lợi và thanh toán không dùng tiền mặt để giao dịch liền mạch giữa tài xế và khách hàng. Tất cả điều này có thể thực hiện được vì các công ty cung cấp dịch vụ vận chuyển đã tích hợp công nghệ vào hoạt động của họ.
Thật vậy, các đổi mới công nghệ gần đây đã đang biến đổi ngành tax nói riêng và gọi xe nói chung. Công nghệ cho phép các công ty taxi nhỏ cạnh tranh sòng phẳng với các công ty lớn trong ngành của họ.
Vì vậy, nếu muốn tìm hiểu về ngành gọi xe công nghệ, hãy đọc bài viết này của Rẻ Quá Trời để tìm hiểu đầy đủ nhất về cách mà ngành này đã, đang và sẽ thay đổi.
Nội dung chính
Xe công nghệ là gì?
Những dịch vụ chính của một công ty taxi truyền thống vẫn là đặt xe qua điện thoại và gọi xe trên đường. Tuy nhiên, giá cước taxi rẻ và việc đặt xe nhanh chóng qua smartphone đang cho phép các dịch vụ gọi xe công nghệ dần chiếm dần thị phần taxi tại Việt Nam.
Vậy gọi xe công nghệ là gì?
Gọi xe công nghệ là hình thức kết nối người tiêu dùng với tài xế nhằm cung cấp dịch vụ vận chuyển trên cơ sở các hợp đồng ngắn hạn. Gọi xe truyền thống cũng cung cấp giá trị tương tự, tuy nhiên gọi xe công nghệ hoạt động thông qua các giao diện kỹ thuật số như các ứng dụng di động (Application hay App) để đặt chuyến đi.
Các ứng dụng đặt xe này mang lại sự tiện lợi cho người tiêu dùng, giúp họ tiết kiệm thời gian trong việc tìm kiếm nhà cung cấp dịch vụ và chấp thuận với mức chi phí của chuyến đi đó. Tương tự như các ngành công nghiệp khác trong nền kinh tế số, xe công nghệ là một mô hình kinh doanh dựa trên mạng lưới; các công ty được hưởng lợi từ khả năng thiết lập và kết nối một mạng lưới người tiêu dùng và tài xế. Giá trị cho người tiêu dùng được tạo ra thông qua chất lượng sản phẩm, tính tiện lợi và sự đổi mới trong lĩnh vực ngân hàng kỹ thuật số. Ví điện tử đặc biệt là một thành phần quan trọng của nhiều dịch vụ gọi xe công nghệ.
Cuộc chiến giữa các hãng xe truyền thống và xe công nghệ
Thị trường taxi Việt Nam đã đạt giá trị khoảng 0,41 tỷ USD vào năm 2021 và dự kiến sẽ đạt giá trị khoảng 0,79 tỷ USD vào năm 2027, với tỷ lệ tăng trưởng hàng năm khoảng 10,25% từ năm 2022 đến năm 2027.
Khi các hãng xe công nghệ “nhập cuộc chơi”, rất nhiều hãng taxi truyền thống đã không cạnh tranh kịp, dẫn đến việc sụt giảm doanh thu nghiêm trọng. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu của khách hàng, nhiều công ty taxi truyền thống đã bắt đầu áp dụng công nghệ vào hoạt động của mình. Các nhà cung cấp lớn trong thị trường này bao gồm những “ông lớn” lâu năm như Mai Linh, Vinasun, VinaTaxi, GrabTaxi, Gojek và Be. Cùng với đó là sự góp mặt của các “tân binh” như Rẻ Quá Trời, Xanh SM của Vingroup…càng làm cho ngành gọi xe công nghệ trở lên sôi động hơn bao giờ hết.
Mai Linh, một công ty taxi Việt Nam, đã hợp tác với nhà cung cấp dịch vụ thanh toán trực tuyến VNPAY vào tháng 6 năm 2020 để triển khai các thiết bị SmartPOS trên toàn bộ đội xe của mình, là công ty đầu tiên ở Việt Nam cung cấp các tùy chọn thanh toán thông minh cho khách hàng của mình. Một số công ty taxi truyền thống khác cũng đã bắt đầu ra mắt ứng dụng gọi xe riêng của mình, thường là sáp nhập của 7 công ty taxi để tạo ra thương hiệu G7.
Hai mô hình kinh doanh xe công nghệ
Dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng, vào đầu năm 2016, Bộ Giao thông Vận tải đã ban hành kế hoạch thí điểm áp dụng công nghệ hỗ trợ kết nối cho các xe kinh doanh vận tải hợp đồng dưới 9 chỗ ngồi theo Quyết định số 24.
Sau đó, vào ngày 17 tháng 1 năm 2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 10 quy định về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng ô tô, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 4 năm 2020 bao gồm phần quản lý chính thức cho việc áp dụng công nghệ hỗ trợ kết nối cho các xe kinh doanh vận tải hợp đồng.
Cụ thể, Điều 35 của Nghị định số 10 quy định trách nhiệm của nhà cung cấp phần mềm ứng dụng gọi xe trong hai trường hợp:
Trong trường hợp đầu tiên, đơn vị chỉ cung cấp phần mềm ứng dụng để hỗ trợ kết nối vận tải (không trực tiếp vận hành phương tiện hoặc tài xế; không quyết định về mức giá cước) và phải tuân thủ luật về giao dịch điện tử và các luật liên quan khác.
Trường hợp thứ hai là nhà cung cấp phần mềm ứng dụng đã thực hiện ít nhất một hoạt động vận chuyển để kiếm lợi nhuận (như trực tiếp vận hành phương tiện hoặc quyết định về mức giá cước), họ phải tuân thủ các quy định về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải ô tô theo quy định tại Nghị định số 10, luật giao dịch điện tử và các luật liên quan khác.
Do đó, các công ty cung cấp phần mềm ứng dụng để hỗ trợ kết nối vận chuyển hoạt động chủ động chọn mô hình kinh doanh phù hợp để đảm bảo tuân thủ Điều 35 của Nghị định số 10. Từ đó, các doanh nghiệp có thể chọn là nhà cung cấp phần mềm ứng dụng để hỗ trợ kết nối vận chuyển hoặc đơn vị vận tải.
Những cơ hội cạnh tranh mới
Trước khi Nghị định số 10 có hiệu lực, vấn đề gây tranh cãi nhất là việc xác định các thương hiệu kết nối xe dựa trên luật pháp để có một kế hoạch quản lý phù hợp. Trong nhiều năm qua, Grab đã hoạt động tại Việt Nam với một mô hình kinh doanh gây thiệt hại cho các công ty taxi truyền thống.
Một mặt, công ty này luôn xác định mình chỉ là một nhà cung cấp phần mềm ứng dụng để hỗ trợ kết nối vận chuyển. Nhưng mặt khác, Grab lại hoạt động không khác gì một doanh nghiệp vận tải khi tự quyết định giá cước và can thiệp vào nhiều lĩnh vực khác, không được dành riêng cho các đơn vị chỉ cung cấp phần mềm cho dịch vụ xe.
Điều này khiến nhiều công ty taxi truyền thống liên tục phản đối vì không thể cạnh tranh với các đối thủ hoạt động trên các nền tảng công nghệ như Grab. Trong khi nhiều quy định ràng buộc taxi truyền thống, Grab và các ứng dụng kết nối xe lại không phải chịu nhiều áp lực.
Nghị định số 10 đã định nghĩa lại các loại phương tiện vận chuyển đường bộ, cho phép cả các doanh nghiệp taxi truyền thống và công nghệ có thể lựa chọn mô hình phù hợp cho mình.
Với taxi công nghệ, doanh nghiệp bây giờ phải chịu trách nhiệm với các nghĩa vụ đối với nhân viên của mình, giống như các doanh nghiệp taxi truyền thống. Đổi lại, taxi công nghệ sẽ không còn bị kiểm soát trong 5 địa phương thử nghiệm (Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Quảng Ninh, Khánh Hòa) mà có thể hoạt động trên toàn quốc. Taxi công nghệ cũng bị giới hạn về số lượng xe giống như taxi truyền thống.
Bây giờ với quy định rõ ràng, doanh nghiệp có quyền lựa chọn và sự cạnh tranh sẽ trở nên khốc liệt, nhưng trong một môi trường lành mạnh.
Đầu tư trực tiếp vào thị trường taxi
Nhiều công ty taxi truyền thông đang dần chuyển đổi sang mô hình taxi công nghệ. Những điểm mạnh của các doanh nghiệp này là đội ngũ tài xế giàu kinh nghiệm, sự đáng tin cậy và an toàn, và có sẵn ở nhiều thị trường nội địa lớn như ngành du lịch. Thậm chí một số công ty taxi truyền thống có giá cước rẻ hơn so với taxi công nghệ.
Để chuyển đổi thành công, các công ty taxi truyền thống cần tập trung huy động nguồn tài chính cho hoạt động trong bối cảnh mới. Taxi công nghệ là một doanh nghiệp thị trường lớn yêu cầu đầu tư ban đầu đắt đỏ. Sau một khoảng thời gian nhất định, các doanh nghiệp phải chiếm được một thị phần tương đối đối với các đơn đặt hàng và số hành khách.
Ngoài các “ông lớn” trên thị trường taxi công nghệ hiện tại như Grab, Gojek và Be, nhiều hãng xe mới cũng sử dụng công nghệ để vận hành việc gọi xe với mong muốn đi lên từ các thị trường ngách. Một trong những thị trường tiềm năng hiện nay là đặt xe tải, đặt xe khách, cho thuê tài xế.
Mặc dù thị trường taxi đang đối mặt với một số khó khăn do giá xăng dầu cao và sự gia tăng của các phương tiện riêng, nhưng nhu cầu sử dụng dịch vụ taxi sẽ tiếp tục được phát triển do nhu cầu vận chuyển tăng và sự trở lại của khách du lịch trong và ngoài nước.
Tích hợp với các hệ sinh thái dịch vụ khác
Hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp taxi, cả truyền thống và công nghệ đều đang cố gắng tạo ra một hệ sinh thái xung quanh dịch vụ giao thông phù hợp với nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng.
Grab đã phát triển từ một ứng dụng gọi xe đến một “siêu ứng dụng” với tất cả tiện ích về thanh toán, đặt đồ ăn, giao hàng, du lịch và nhiều hơn nữa. Các dịch vụ này được tạo ra để đáp ứng nhu cầu liên quan đến giao thông và tăng thu nhập cho các tài xế của Grab, trực tiếp hoặc gián tiếp. GrabFood, dịch vụ giao thức Ăn uống của Grab, đã luôn dẫn đầu thị trường về sử dụng, chiếm khoảng 79% tổng số.
Xu hướng phát triển “siêu ứng dụng” liên tục bùng nổ trên khắp thế giới. Baidu, Alibaba và WeChat đều là các ví dụ về các ứng dụng siêu cấp ở Trung Quốc tích hợp tất cả các dịch vụ từ giao thông đến giao hàng, thanh toán điện tử, giải trí và giao tiếp.
Công ty taxi công nghệ như Rẻ Quá Trời, tập trung vào việc phát triển một hệ sinh thái giúp các tài xế tận dụng triệt để xe nhàn rỗi qua các dịch vụ như đưa đón sân bay, xe tiện chuyến (xe ghép) và city-tour. Các bác tài sẽ đấu giá trực tiếp với nhau để nhận chuyến đi, điều này giúp cho người dùng luôn được hưởng mức chi phí tốt nhất tại thời điểm họ đặt xe.
Lời kết,
Nhiều công ty gọi xe truyền thống không thể thích nghi với sự xuất hiện của các hãng xe công nghệ ở thời kỳ đầu. Hơn nữa, các chính sách quản lý không đáp ứng được các thay đổi thị trường, dẫn đến mâu thuẫn và tranh cãi giữa hai bên. Với việc triển khai Nghị định số 10 của Bộ Giao thông, ngành taxi nói riêng và gọi xe của Việt Nam nói chung hiện có cơ hội để cạnh tranh và phát triển lành mạnh, tạo ra cơ hội đầu tư và mở rộng.
Cảm ơn các bạn đã đọc bài viết này! Trên đây là quan điểm chủ quan của người viết bài. Chúng tôi mong nhận được các góp ý của bạn để bài viết trở lên khách quan hơn.
Bài viết có tham khảo từ Viettonkinconsulting và nhiều nguồn thống kê khác.
